Hướng Dẫn Thi Công Lắp Đặt

A. NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý

ĐIỀU KIỆN ĐỂ BẮT ĐẦU THI CÔNG NGÓI

1. Móng nhà:

Để xây một ngôi nhà lợp ngói, móng nhà cần đáp ứng những điều kiện kỹ thuật nhất định để đảm bảo an toàn, bền vững và chịu lực tốt. Do trọng lượng mái ngói nặng hơn so với các vật liệu lợp khác như tôn (ngói xi măng: ~30–50 kg/m², chưa tính tải trọng gió, mưa, bão), nên móng cần đủ khả năng chịu tải trọng tĩnh lớn hơn.
Cần tính toán tải trọng mái và hệ khung kèo (thường làm bằng gỗ, sắt, hoặc thép) để có thiết kế móng phù hợp.

2. Cấu trúc mái:

Ngói màu NIPPON – GS được thiết kế để lợp cho mái có bề mặt bằng phẳng, phù hợp. Nếu mái có kết cấu bị cong, võng do thiết kế hoặc chất lượng kèo, dàn kèo sẽ làm cho ngói lợp không được thẳng hàng gây ra xô lệch dẫn đến các lỗi như nứt ngói, dột nước…

THỨ TỰ LỢP NGÓI MÀU

Thứ tự lợp ngói đúng kỹ thuật giúp đảm bảo mái nhà chống thấm, chắc chắn và thẩm mỹ. Dưới đây là các bước chi tiết:

Lợp ngói chính
Lợp các ngói phụ kiện khác như:
- Ngói lấy sáng, những loại ngói phụ kiện khác đi kèm ngói chính
- Ngói rìa và ngói cuối rìa
- Ngói nóc và những phụ kiện kèm theo như ngói cuối nóc, ngói cuối mái,
- Ngói chạc 2, chạc 3 & chạc 4
Dùng vữa màu hoặc sơn chuyên dùng để hoàn thiện mái.

TÊN GỌI VÀ VỊ TRÍ CÁC NGÓI PHỤ KIỆN LỢP MÁI

Ngói nóc: Đỉnh mái (giao nhau của 2 mặt mái dốc)
Ngói cuối nóc: 2 đầu hồi của đỉnh mái (nơi ngói nóc kết thúc)
Ngói rìa: Che chắn mép mái, úp lên cạnh rìa của mái phía đầu hồi.
Ngói rìa đuôi (ngói cuối rìa): dùng lợp tại vị trí cuối cùng, thấp nhất của sống hông
Ngói cuối mái: Nằm trên cùng 1 đường thẳngvới ngói nóc, giao điểm của 2 mái dốc.
Ngói góc vuông (ngói chạc 2): Giao điểm giữa 2 mái dốc(nơi tạo thành góc 90°)
Ngói chạc 3 Y: Điểm giao nhau của 3 mặt mái tạo thành hình chữ Y
Ngói chạc 3 T: Điểm giao nhau của 3 mái dốc, thường gặp trong các trường hợp: Mái đuagiao với mái chính, Mái tháp (mái chóp), Góc phức tạp có 3 đường mái hội tụ
Ngói chạc 4: Tại các vị trí đặc biệt, giao điểm của 4 mặt mái (điểm gặp nhau của 4 dốc mái), đỉnh tháp mái, góc phức tạpnơi 4 mặt mái hội tụ.

B. CÁC BƯỚC CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI LỢP MÁI

Dụng cụ thi công lợp mái cần chuẩn bị đầy đủ để đảm bảo quá trình thi công diễn ra thuận lợi, an toàn và đạt chất lượng cao. Tham khảo danh sách các dụng cụ cần thiết dưới đây:

1. Dụng cụ đo đạc và chuẩn bị

Thước cuộn, thước thẳng: Đo kích thước mái, vị trí lợp ngói.
Phấn, dây dọi, ống nivô: Đánh dấu và cân chỉnh độ phẳng, độ dốc mái.
Bút chì, dây căng: Kẻ đường thẳng để lợp ngói đều.

2. Dụng cụ cắt, đục, điều chỉnh ngói

Máy cắt ngói chuyên dụng(có lưỡi cắt kim cương hoặc lưỡi hợp kim): Cắt ngói xi măng theo kích thước yêu cầu.
Cưa tay, đục bê tông: Điều chỉnh viên ngói ở vị trí phức tạp (ống khói, cửa sổ mái…).
Kìm bấm ngói: Cắt gọt các chi tiết nhỏ.

3. Dụng cụ cố định ngói

Búa gõ ngói(búa cao su hoặc búa nhựa): Gõ nhẹ để điều chỉnh ngói mà không làm vỡ.
Khoan điện, vít mái: Bắt vít cố định ngói vào khung xương (nếu dùng vít).
Đinh mạ kẽm, dây thép: Cố định ngói truyền thống (nếu lợp kiểu buộc dây).

XÁC ĐỊNH ĐỘ DỐC MÁI

Độ dốc mái là góc tạo bởi mặt phẳng mái và mặt đất, được tính bằng tỉ lệ giữa hình chiếu theo phương đứng của thanh rui và hình chiếu dài (hình chiếu theo phương ngang) của nó.

Độ dốc mái phụ thuộc vào chiều dài mái cũng như nhiều yếu tố khác như tốc độ gió, hướng gió, lượng mưa (thời tiết khí hậu) của vùng thi công. Vì vậy không có một công thức chung nào để tính độ dốc mái, nó thuần túy phụ thuộc vào kinh nghiệm. Chính vì vậy, nhà sản xuất đề nghị tăng độ nghiêng của mái cũng như độ chồng mí của các hàng ngói màu nhằm hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro mái bị dột.

Khi độ dốc mái từ 17° đến 22° thì khoảng cách mè là 320mm và độ chồng mí là 100mm (tuy nhiên không nên áp dụng)
Khi độ dốc mái từ 22° đến 27° thì khoảng cách mè là 330mm và độ chồng mí là 90mm
Khi độ dốc mái từ 27° đến 31° thì khoàng cách mè là 343mm và độ chồng mí là 76mm

Nhà sản xuất Ngói màu NIPPON – GS sẽ không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thiệt hại nào gây ra khi áp dụng độ dố mái, độ chồng mí không theo các hướng dẫn của tài liệu này.

Mái có kết cấu bằng sắt/gỗ tùy theo độ dốc mái mà khoảng cách giữa các thanh li tô chia đều trong khoảng 320 – 350mm. Mái có kết cấu bằng bê tông khoảng cách này có thể lớn hơn nhưng không vượt quá 360mm.

CÁCH CHIA LI TÔ ĐỂ ĐỊNH VỊ NGÓI

– Khoảng cách chia li tô được chia đều từ đỉnh mái xuống, thừa thiếu thì dồn vào hàng cuối hoặc áp cuối. Li tô cuối cùng nâng cao hơn những li tô khác 25mm.

Mái nhà được kết hợp bởi nhiều phần mái có hình dạng giống như các hình minh hoạ bên phải.
Để tính được số lượng ngói cần lợp. Trước tiên ta tính diện tích “S” có hình dạng tương ứng hình của phần mái rồi nhân với số lượng ngói cần lợp cho 1 m².
Độ che phủ mái của ngói màu TNC là 9,5 – 10 viên ngói/1m² với độ chồng mí là 76mm (hay nói cách khác là khoảng cách mè bằng 343mm)
Theo các chuyên gia trong ngành, khi đặt hàng cần tăng thêm khoảng 5% số lượng ngói được tính trên lý thuyết do phải cắt ngói lợp theo khe mái sống hông, rìa và các vị trí tiếp giáp giữa tường và mái.
Mái nhà càng phức tạp sẽ có càng nhiều khe mái, sống hông và các vị trí tiếp giáp khác, khi đó tỉ lệ hao hụt do cắt ngói sẽ càng cao.
Cách tính và hình minh hoạ trên chỉ là hướng dẫn cơ bản.

Vui lòng tham khảo ý kiến của kiến trúc sư hoặc nhân viên lập dự toán để có con số chính xác hơn.

1. Kiểm tra độ dốc mái:

Độ dốc tối đa 90°, tối ưu 30° – 40°

2. Kiểm tra khoảng cách mè:

Kiểm tra hàng mè đầu tiên.
Kiểm tra hàng mè cuối cùng.
Kiểm tra khoảng cách giữa các mè.

3. Kiểm tra kết cấu mái:

Hệ kèo mái phải được quét lớp sơn chống gỉ trước khi lợp.
Hệ kèo mái phải đảm bảo sự chắc chắn, an toàn và chịu được trọng tải.

4. Kiểm tra các mối tiếp giáp và việc trát vữa:

Kiểm tra các chỗ tiếp giáp giữa tường và mái trước khi lợp.

5. Kiểm tra chướng ngại vật làm cản trở cho việc lợp ngói:

Di dời các dàn giáo làm cản trở cho việc lợp ngói.

6. Kiểm tra việc vận chuyển ngói và phụ kiện:

Phải đảm bảo ngói không được chất lên nền đất mềm yếu

Không được để lẫn lộn xi măng và cát nơi chất ngói
Không được chất ngói nơi giao thông không thuận lợi

C. HƯỚNG DẪN THI CÔNG

Đối với ngói Sóng nhỏ, lợp ngói lần lượt từ phải sang trái.
Đối với ngói Sóng lớn, lợp ngói lần lượt từ trái sang phải.
Bắt đầu lợp từ hàng cuối cùng tại mái hiên. Nếu lợp ngói rìa thì phải đảm bảo khoảng cách từ tâm trang trí đến ngói chính 30mm. Ngói lợp có thể dùng kết hợp với các tấm cách nhiệt trong quá trình lợp để chống nóng.
Móc ngói lên thanh mè tại vị trí gờ móc vào mè, sau đó lợp viên ngói tiếp theo ăn khớp vào viên ngói trước cho đến khi hoàn tất hàng ngói đầu tiên.
Dùng ốc vít bắt vít ngói để bắt vít tất cả ngói ở hàng đầu tiên.
Lợp từ hàng dưới lên trên. Ngói được câu lên để sẵn vào các vị trí trên mái giúp cho việc lợp ngói được thuận tiện nhanh chóng.
Lợp so le: hàng ngói kế tiếp hàng đầu tiên sẽ được lợp rời vào nửa viên theo cách lợp ngói nung truyền thống. Các đường nối ngói sẽ theo đường zích zắc. Đây là cách lợp bắt buộc với ngói sóng lớn. Ngói sóng nhỏ cũng nên lợp theo cách này để đảm bảo tính thẩm mỹ và chống mưa bão tốt hơn.
Lợp thẳng hàng: hàng ngói kế tiếp hang đầu tiên lợp thẳng hàng, các đường nối ngói thẳng thành các hàng dọc.
Khi lợp, phải bắt vít tất cả các viên ngói ở rìa mái. Các viên ngói còn lại bắt vít như sau:
- Theo hàng ngang: cứ 4 viên bắt vít 1 viên;
- Theo hàng dọc: cứ 3 viên bắt vít 1 viên;
- Ngoài ra cần đảm bảo mỗi 1m² ngói ít nhất 1 viên được bắt vít.
Cắt ngói và lợp ngói cắt (khi cần)
Sau khi lợp ngói chính và lợp ngói phụ kiện, tiến hành lắp đặt máng xối.
Vệ sinh hoàn thiện mái sau khi lợp:
- Khi thấy vữa dính lên mặt ngói khô trắng, dùng xốp lau sạch
- Dùng sơn Acrylic chuyên dụng cho Ngói màu để sơn lớp vữa cho đồng màu với màu ngói.

Cách lợp ngói lấy sáng

Lợp ngói lấy sáng như lợp ngói chính.
Nếu mái ngói chính là ngói sóng lớn thì ngói lấy sáng phải là ngói sóng lớn, ngược lại nếu ngói chính là ngói sóng nhỏ thì ngói lấy sáng phải là ngói sóng nhỏ.
Dùng vít bắt cố định các viên ngói.
Khi lợp ngói lấy sáng cần chú ý đến yếu tố hướng lấy ánh sáng, khu vực lấy sáng cho phù hợp với thiết kế của ngôi nhà.
Cần bảo trì và vệ sinh ngói lấy sáng theo thời gian.

Thứ tự lợp ngói phụ kiện

Lợp ngói lấy sáng (nếu có) và những loại ngói phụ kiện khác đi kèm
Lợp ngói rìa và ngói cuối rìa
Lợp ngói lót nóc, ngói nóc và những phụ kiện kèm theo như ngói cuối nóc, ngói cuối mái,…
Lợp ngói chạc 3 & chạc 4
Hoàn thiện mái: Dùng sơn Acrylic chuyên dụng của sơn màu TNC để sơn lớp vữa dính trên ngói (sau khi đã dùng xốp lau cho sạch) cho đồng màu với màu ngói

Chuẩn bị trước khi lợp ngói rìa

Bắt vít cho tất cả ngói chính tại vị trí rìa mái dù là viên nguyên hay viên cắt và có thể sử dụng thêm các loại kẹp ngói chuyên dụng.
Nếu ngói lợp theo kiểu xen kẽ thì ta có thể dùng thêm kẹp ngói để giữ viên ngói chính bị cắt.
Cạnh của các viên ngói tại vị trí rìa cần phải nằm thẳng hàng.
Việc cắt ngói chính tại vị trí rìa sẽ được giảm thiểu nếu trước khi lợp ta tính toán bố trí, sắp xếp hợp lý.

Hướng dẫn cách lợp ngói rìa và ngói cuối rìa

Mội viên ngói rìa được thiết kế để che phủ hết chiều dài của viên ngói chính. Bắt đầu lợp bằng viên ngói cuối rìa tại vị trí thấp nhất của mái.
Dùng thước đo khoảng cách đầu viên ngói hàng thứ nhất đến viên ngói hàng thứ hai.
Sau đó đo viên ngói cuối rìa rồi cắt bỏ phần dư ở phía đầu nhỏ của viên ngói cuối rìa sao cho khi gắn viên ngói cuối rìa thì nó che vừa hết chiều đài viên ngói chính ở hàng thứ nhất.
Đặt viên ngói cuối rìa sao cho mép dưới song song với mép dưới ngói chính.
Phải đảm bảo rằng các viên ngói rìa bao phủ hết rìa mái và chạm mặt của tâm trang trí ngoài cũng như ngói chính nằm ở rìa mái
Tất cả các viên ngói rìa phải được bắt vít cố định.
Kiểm tra bằng cách căng dây từ đầu đỉnh mái đến cuối mái các viên ngói rìa nằm trên một hàng là được.
Tại vị trí giao nhau của rìa với nóc cần lợp sao cho hai viên rìa nằm càng sát nhau càng tốt.
Không nên sử dụng vữa để gắn ngói rìa.

Lưu ý khi lợp ngói nóc:

Tại khe mái ta cần cắt ngói sao cho khe hở giữa các viên ngói càng nhỏ càng tốt và đường cắt phải thẳng. Để tránh tình trạng viên ngói bị xê dịch khi cắt ta có thể sử dụng kẹp ngói để cố định.
Nóc được lợp bằng các viên ngói nóc cùng màu với ngói chính.
Cần đo và đánh dấu điểm giữa của ngói nóc bằng phấn.
Lợp ngói nóc theo cách dùng vữa hoặc không dùng vữa.

Hướng dẫn lợp

Nên sử dụng ngói lót nóc khi lợp ngói nóc để mái nhà đẹp và vệ sinh hơn. Đặt viên ngói lót nóc lên ngói chính sao cho 2 lỗ vít của ngói lót nóc và ngói chính trùng nhau. Bắt 1 ốc vít xuyên qua 2 lỗ vít đó.
Căng dây dọc theo đường ngói nóc rồi lợp ngói nóc sao cho điểm giữa ngói nóc đã đánh dấu trùng với dây căng.
Dùng vữa hồ dẻo khô để cố định ngói nóc vào ngói lót nóc.
Tất cả ngói nóc được lợp quay về một phía.
Viên ngói nóc cuối cùng ta phải cắt bỏ phần gù sao cho khớp với viên ngói nóc liền trước và viên ngói cuối nóc liền sau.

Những điều cần lưu ý khi thi công lợp ngói màu NIPPON - GS

Ngói màu cần được bắt vít để đảm bảo vững chắc trong các điều kiện thời tiết & đặc biệt cần thiết đối với loại mái không có trần la phông.
Không sử dụng vít ngói màu có đường kính lớn hơn đường kính của lỗ vít trên ngói màu hay vít có đường kính quá lớn, vì lực tác dụng tập trung có thể gây nứt, vỡ tại vị trí lỗ vít và có thể gây thấm nước.
Không bắt vít chặt, đầu vít không nhất thiết phải tiếp xúc với ngói màu vì nếu bắt chặt thì ngói màu dễ bị nứt vỡ do co ngót hay giãn nở vì nhiệt. Ngoài ra, khi bắt vít quá chặt, có thể sẽ khiến mũi ngói màu bị vênh lên và khi bước lên vị trí này sẽ khiến ngói màu bị vỡ do mô men lực tác dụng lên lỗ bắt vít.

Tất cả các hướng dẫn bắt vít khi lợp ngói này dựa trên điều kiện khí hậu nhiệt đới có mưa, gió ở mức độ thông thường. TNC không chịu trách nhiệm cho các khiếu nại sản phầm về các tổn thất hoặc thiệt hại gây ra do thiên tai như bão lũ, lốc xoáy liên quan đến việc thực hiện bắt vít theo hướng dẫn này.
Khe hở khớp ghép giữa 2 viên ngói màu được thiết với độ xê dịch cho phép (độ rơ) tối đa là 2mm. Tuy nhiên, nên lợp ngói sao cho độ rơ của khớp ghép giữa 2 viên ngói liền kề là 0.7mm 1mm. Nếu độ này nhỏ hơn 0.7mm thì có thể dẫn đến bể ngói tại vị trí khớp ghép khi ta bước đi trên ngói do ngói bị “tức” dưới tác động của trọng lực tập trung lên điểm này.
Lưu ý rằng những mảnh vữa hồ hay ngói cắt còn nằm sót lại trên các rãnh thoát nước tại vị trí gờ chồng mí sẽ làm 2 viên ngói bị chênh, khi đó lực sẽ tập trung tại điểm chênh này, khiến ngói dễ bị vỡ khi ta bước trên mái.

Những điều cần lưu ý khi thi công lợp ngói màu NIPPON - GS

Các góc của viên ngói màu đặc biệt tại vị trí gờ chồng mí là phần mỏng nhất của viên ngói nên dễ bị bễ vỡ.
Nếu ngói màu không được lợp thẳng và đúng cách thì nó sẽ phải chịu ngoại lực tác động tập trung lên một điểm gây ra ứng suất lớn bất thường tại vị trí góc của viên ngói khiến ngói bị rạn nứt hay bể vỡ.
Điều này xảy ra khi ngói màu được lợp quá sát vào nhau.
Nếu không duy trì độ xê dịch cho phép giữa các viên ngói chính thì ngói có thể bị nứt, bể khi giãn nở hay co ngót vì nhiệt hay tác động của trọng lực khi ta bước trên mái ngói. Lưu ý rằng những mảnh vữa hồ hay ngói cắt còn nằm sót lại trên các rãnh thoát nước tại vị trí gờ chồng mí sẽ làm 2 viên ngói bị chênh, khi đó lực sẽ tập trung tại điểm chênh này, khiến ngói dễ bị vỡ khi ta bước trên mái.